Το μέλασμα ή πανάδες, είναι η ονομασία των υπερμελαγχρώσεων που εμφανίζονται στο δέρμα, κυρίως στο πρόσωπο, το λαιμό και τα χέρια. Είναι μια επίκτητη δερματοπάθεια που χαρακτηρίζεται από συμμετρική κηλιδώδη υπερμελάγχρωση του προσώπου.

Το μέλασμα παρατηρείται συχνότερα στις γυναίκες, οι οποίες αποτελούν το 90% των περιπτώσεων, και το εμφανίζουν κυρίως εκείνες που είναι σε αναπαραγωγική ηλικία. Αν και προσβάλλονται όλοι οι τύποι επιδερμίδας, το μέλασμα είναι πολύ συχνότερο στο σκουρόχρωμο δέρμα.

Η παθοφυσιολογία του μελάσματος εξακολουθεί να είναι ασαφής. Η έκθεση στην ηλιακή ακτινοβολία θεωρείται ο σημαντικότερος αιτιολογικός παράγοντας. Διαφαίνεται όμως ότι εμπλέκονται επίσης ορμονικοί αλλά και γενετικοί παράγοντες. Πάνω από το 30% των ασθενών δηλώνουν οικογενειακό ιστορικό μελάσματος. Σε κάποιες σπάνιες περιπτώσεις ενοχοποιούνται φωτοτοξικές ή φωτοαλλεργικές αντιδράσεις προς ορισμένα φάρμακα και καλλυντικά.

Οι βλάβες είναι μελαγχρωματικές κηλίδες με ασαφή όρια αλλά με συμμετρική κατανομή στην περιοχή όπου εμφανίζονται. Το χρώμα τους είναι ανοικτό ή σκούρο καστανό στο επιδερμιδικό τύπο και μελανό ή κυανωπό στον χοριακό τύπο.

Αίτια Εμφάνισης Μελάσματος

Τα βασικά αίτια εμφάνισης των δυσχρωμιών του δέρματος περιλαμβάνουν:

• Χρόνια ή έντονη έκθεση στην ηλιακή ακτινοβολία χωρίς προστασία. Επίσης, ένα χημικό πίλινγκ σε εποχή με έντονη ηλιοφάνεια, που δεν συνοδεύεται από συστηματική αντιηλιακή προστασία μπορεί αντίστοιχα να προκαλέσει πανάδες.
• Το μέλασμα παρατηρείται συχνά κατά τη διάρκεια μιας εγκυμοσύνης, λόγω των ορμονικών αλλαγών.
• Ορμονικοί και κληρονομικοί παράγοντες. Αν οι γονείς είχαν μέλασμα είναι πολύ πιθανό να εμφανίσει και το παιδί τους.
• Η λήψη αντισυλληπτικών, ορισμένων φαρμάκων όπως αντιεπιληπτικά, κορτιζόνη, ισοτρετινοϊνη και κάποια αντιβιοτικά.
• H χρήση καλλυντικών με συστατικά όπως το σαλικυλικό οξύ, διάφορα συντηρητικά ή φωτοευαισθητοποιές ουσίες ευθύνονται για τις πανάδες.
• Οποιαδήποτε φλεγμονή, έγκαυμα, τραυματισμός του δέρματος ή ακμή που δεν αντιμετωπίζεται έγκαιρα και σωστά, μπορεί να οδηγήσει σε δυσχρωμία.
•  Η υπεριώδης ακτινοβολία δημιουργεί υπεροξείδωση των λιπιδίων των κυτταρικών μεμβρανών και παραγωγή ελευθέρων ριζών, που με τη σειρά τους αυξάνουν τον ρυθμό πολλαπλασιασμού και μετανάστευσης των μελανινοκυττάρων, καθώς επίσης ενεργοποιούν τη μελανινογένεση.

 Θεραπεία

Ο ιατρός, αφού εξετάσει το δέρμα του πάσχοντα, αξιολογήσει τον τύπο και το βάθος των βλαβών, θα προχωρήσει σε μια από τις παρακάτω θεραπείες ή σε συνδυασμό αυτών.

Σε πρώτο στάδιο, θα αντιμετωπιστούν τοπικά με ουσίες που εστιάζουν στις πηγές σύνθεσης της μελανίνης, προστασία από την ηλιακή ακτινοβολία με ισχυρά αντιηλιακά προϊόντα και αλοιφές κάλυψης για να καμουφλαριστούν και να κρυφτεί η όψη τους.

Σε βαθύτερες πανάδες, επιλέγονται χημικά πήλινγκ και ενέσιμη μεσοθεραπεία  όπου εφαρμόζονται από τον εξειδικευμένο ιατρό στις υπερμελαγχρώσεις για αποφυγή εμφάνισης επιπλοκών. Στις περιπτώσεις μελάσματος η επιδερμίδα είναι ιδιαίτερα ευαίσθητη και χρήζει μεγάλης προσοχής στην επιλογή της θεραπείας για αποφυγή επιδείνωσης του προβλήματος.

Οι Κυριότερες Θεραπείες

Ενέσιμη μεσοθεραπεία : Η μεσοθεραπεία λεύκανσης (Μεσοθεραπεία Προσώπου ) επιτυγχάνει  λεύκανση στην επιδερμίδα εφόσον εισχωρεί στις βαθύτερες στιβάδες του δέρματος , και με τις ουσίες που εγχέονται  ρυθμίζει την ενζυμική λειτουργία ώστε η έκκριση της μελανίνης να γίνεται ομοιόμορφα και φυσιολογικά.

Χημικά peelings: Τα αποτελεσματικότερα Peeling Χημικό για τη θεραπεία του μελάσματος είναι αυτά της κατηγορίας των υδροξυ-οξέων. Με βασικά συστατικά το σαλικυλικό, γλυκολικό και τριχλωροξικό οξύ, ο ιατρός επιλέγει ανάλογα με τον φωτότυπο του ασθενή ένα από τα παραπάνω συστατικά. Το χημικό peeling απομακρύνει την πλεονάζουσα μελανίνη από το δέρμα. Απαιτείται όμως μεγάλη προσοχή στην εφαρμογή του καθώς υπάρχει κίνδυνος να προκληθεί ερεθισμός και να εμφανιστεί μεταφλεγμονώδης υπερμελάγχρωση.

Δερμοαπόξεση: Ανάλογα με την έκταση και το βάθος του μελάσματος, με μια ειδική συσκευή –  Δερμοαπόξεση με διαμάντι  – γίνεται απολέπιση του δέρματος. Με την δερμοαπόξεση αναγεννάται η επιδερμίδα, καθώς αφαιρείται το τμήμα που παρουσιάζει τις δυσχρωμίες. Η απολέπιση μπορεί να είναι ήπιας ή έντονης μορφής, όταν όμως γίνεται έντονη δερμοαπόξεση υπάρχει πάντα ο φόβος των παρενεργειών όπως ερυθρότητα, τσούξιμο και ξεφλούδισμα.

Λευκαντικές αλοιφές / καλλυντικές λευκαντικές κρέμες : Η υδροκινόνη, τα ρετινοειδή, το αζελαϊκό οξύ και το κοχικό οξύ επιδρούν µε εξειδικευµένο µηχανισµό, αναστέλλοντας την μελανογένεση στο δέρµα. Η τοπική θεραπεία με λευκαντικούς παράγοντες βελτιώνει τη δυσχρωμία, όμως η λανθασμένη χρήση μπορεί να δημιουργήσει δερματικό ερεθισμό αλλά και να επιδεινώσει την υπερμελάγχρωση. – Glutathione Κρέμα.

Διάρκεια Θεραπείας

Η διάρκεια της θεραπείας εξαρτάται από τη μέθοδο που θα ακολουθηθεί και βέβαια το βάθος του προβλήματος. Το μέγιστο που μπορεί να διαρκέσει είναι τρεις μήνες, και επίσης αποφεύγεται οποιαδήποτε θεραπεία σε εποχή έντονης ηλιοφάνειας. Συνίσταται να γίνεται μεταξύ φθινοπώρου και πριν ξεκινήσει η άνοιξη, καθώς είναι η μόνη περίοδος που η ηλιακή ακτινοβολία είναι εξασθενημένη.

Πρόληψη

Το μέλασμα όταν εμφανίζεται είναι πολύ δύσκολο να εξαλειφθεί πλήρως, ακόμα και αν είναι απολύτως επιτυχημένη η θεραπεία ο κίνδυνος επανεμφάνισης είναι μεγάλος. Για να ελαχιστοποιηθούν οι πιθανότητες πρόκλησης της αντιαισθητικής αυτής δερματοπάθειας, πρέπει να αποφεύγεται:

• H χρήση καλλυντικών που περιέχουν ουσίες όπως το σαλικυλικό οξύ, χημικά συντηρητικά ή φωτοευαισθητοποιές ουσίες
• Η έκθεση στην υπεριώδη ακτινοβολία, είτε τη φυσική (ήλιος) είτε την τεχνητή (solarium).
• Η σωστή χρήση αντηλιακού για την προστασία του δέρματος συμβάλλει, όχι μόνο στην αποτροπή της εκ νέου δημιουργίας πανάδων, αλλά και ενάντια της φωτογήρανσης και του καρκίνου του δέρματος. Ένα αντιηλιακό με υψηλό δείκτη προστασίας επιβάλλεται να εφαρμόζεται όλο το χρόνο Sun Κρέμα II 50+. 
• Ο ιατρός μετά το πέρας της θεραπείας πιθανώς να προτείνει μια τοπική αγωγή με μία ήπια λευκαντική κρέμα ή αλοιφή για την πρόληψη εμφάνισης νέων δυσχρωμιών. Για την συντήρηση του αποτελέσματος ενδεχομένως σε βάθος χρόνου να χρειαστούν και κάποιες επαναληπτικές συνεδρίες , πάντα όμως σε περιόδους μικρής ηλιοφάνειας και όχι καλοκαίρι.